YAZAN: DİLEM CENGİZ
Bu iki çalışma alanını yan yana koyduğumuzda birbirinden çok uzak iki kavram gibi görünebilir. “Sanat” deyince renkli bir dünya, yaratıcılık, somut izlenebilir/okunabilir eserler, daha bohem bir hayat vs. gibi bir ilk izlenim uyandırırken, “bilim” deyince sıkıcı matematik soruları, kavranamayan denklemler, karmaşık icatlar gelebilir gözümüzün önüne. Ancak meselenin özünde sanat ve bilim birbirine çok benzeyen, daha da önemlisi birbirinden ilham alan iki disiplindir. Ayrıca birbirlerini teknik ve içerik olarak da beslerler. 80’li yıllarda çekilen ve büyük ses getiren Geleceğe Dönüş serisindeki bazı icatların günümüzde üretilebiliyor olması bunun somut ve eğlenceli örneklerinden biridir.
En temelde hem bilim hem sanat, çevremizdeki dünyayı anlama ve tanımlama konusunda insanlar tarafından yapılmış girişimlerdir. Elbette, konular ve yöntemler farklıdır. Sahip oldukları gelenekler ve hedeflediği kitleler de öyle. Ama motivasyon temelde aynıdır diyebiliriz. Yaşamın başından beri, insanı ve doğasını anlamayı deneyip, evrenin sırlarını çözmeye ve bunları başkalarıyla paylaşmaya çalışan birileri var. Hem sanatçılar hem de bilim insanları hala dünyayı yeni yollarla görmeye ve bu görüşleri iletmeye çalışıyor.
Bilim insanları kendi çalışma süreçlerinde gerçekliğe yeni bir bakış açısıyla bakmak ve bunu saptamak için defalarca deney yapar. Yeni bir keşif yaptıklarında ise bunu paylaşmak için önceden düzenlenmiş geleneksel iletişim metotlarına sahiplerdir. Ancak sanatçılar bir fikirle yola çıkar, ardından bu fikri en iyi hangi şekilde ve teknikle anlatabileceklerini araştırdıkları uzun dönemler boyunca çalışırlar. Ama hem sanatçıların hem de bilim insanlarının hedeflerine ulaşmak için yeni teknolojiler ve konseptler üretmeye, keşfetmeye ihtiyaçları vardır.
Resimden sinemaya, fotoğraftan yazarlığa kadar birbirinden farklı sanat alanı bilimin birden çok türüyle ortaklık kurar. İsviçreli fotoğrafçı Fabian Oefner çalışmalarında genellikle basit bilim fenomenlerinin güzelliğini öne çıkarır. Ateş, ses dalgaları, merkezcil kuvvet gibi teknikleri fotoğraflar. Bir konuşmasında sanat ve bilimi bir araya getirme tekniğini ise şöyle ifade eder: “Bu fenomenleri kullanmayı ve onları daha önce görülmemiş bir şekilde şiirsel göstermeyi deniyorum. Bu nedenle izleyiciyi bir anlığına durmaya ve etrafımızı saran tüm bu güzellik hakkında düşünmeye davet ediyorum.”
Görsel: Invisible Dimension, Fabian Oefner
İngiliz sanatçı Susan Aldworth ise insan aklını keşfetmek için sanat ve bilimi bir arada araştırır. Aşındırma, monotip ve litografi tekniklerini kullanarak ürettiği baskı resimler ile insanın bilinci, beyin yapısının fiziği ve duygular arasındaki bağlantıları konu edinir.
Görsel: Susan Aldworth, Between a Think and a Thought, 2002