YAZAN: DİLEM CENGİZ
"Sanat yapıtı, içinde doğduğu koşullardan bağımsız değildir"
Walter Benjamin
Gelişen teknolojinin sanata ve sanatçıya sunduğu imkanlar doğrultusunda, sanat eserini çoğaltma yöntemleri de değişiyor. Sanatın yapıldığı koşullar bu yöntemlerin değişmesinde önemli rol oynuyor elbette. Yine de bazı teknikler çok eskiden keşfedilmiş olsa da günümüzde yeni araçlara ve sanatın form değiştirmiş hallerine hizmet ediyor. Sanat eserinin çoğaltılması birçok kişi için kafa karıştırıcı olsa da sanatçının, sanatını daha fazla insana ulaştırabilmesi için büyük önem taşıyor.
Dijital Baskı
Dijital baskı terimi genel olarak, bir görüntünün oluşturulmasına ve basılmasına teknolojiyi dahil eden herhangi bir baskı tekniği için kullanılır. Günümüzde oldukça yaygınlaşan ve tercih edilen bu tekniği, 1990’lardan sonra birçok sanatçı, yazıcıları kullanarak yüksek çözünürlüklü dijital baskı işlemini kullanmaya başladı.
Dijital baskı tekniğinde öne çıkan ve onu giclée baskı tekniğinden ayıran kullanılan kâğıt ve mürekkebin kalitesidir. Dijital baskıyla yapılan üretimi arşivlemek daha zordur. Uygun bakım uygulanmadığında solması ve renk değişimi geçirmesi daha mümkündür. Yine de kaliteli üretilen dijital baskı ürünleri, fine art ile yapılmış üretimle aynı görüntüyü verir. Ancak ömrü daha kısadır ve maliyeti daha düşüktür. Dijital baskılarda 4 renkli ya da 8 renkli yazıcılar kullanılır. Kutuda Sanat Var da sanat baskılarında bu tekniği tercih eder.
Fine Art Giclée Baskı
Fine Art Giclée Baskı, bilgisayar teknolojilerinin sanatçılar için giderek daha erişilebilir olmaya başladığı dönemde ortaya çıkmış bir tekniktir. İlginçtir ki, bir rock grubu olan Crosby, Stills, Nash and Young’dan Grasham Nash baskı işleri için bilgisayar yazıcılarını kullanan ilk kişilerden biridir. Fakat Nash ile birlikte çalışan sanatçı Jack Duganne, baskı yöntemini daha sanatsal hale getirmek ve Nash’in iş modelinden uzaklaştırmak için “giclée” terimini icat eder. Fransızca’dan türeyen ve püskürtme anlamına gelen bu kelime şimdilerde kaliteli arşiv mürekkebi, arşiv kağıtları ve renk kalitesi kontrolüyle yapılan baskı türünü ifade eder. Giclée baskıları, eserlerinin kaliteli reprodüksiyonlarını üretmek isteyen sanatçıların, orijinal eserleri kendileri için muhafaza etmelerini de sağlar. Aynı zamanda sanatçının daha ucuz maliyetle sanatını çoğaltması ve daha fazla kişiye ulaştırması için önemli bir yöntemdir.
Fine prints, yüksek kalitede arşiv mürekkepleri kullanılarak, asitsiz kâğıda yüksek çözünürlüklü yazıcılar aracılığıyla yapılır. Bu kağıtların asitsiz olmasının en önemli sebeplerinden biri, diğer fotografik baskı kağıtlarının içeriğindeki asidin zamanla kâğıdı kırılgan hale getirmesidir. Ayrıca ışığa çok fazla maruz kaldığında sararma yapabilir. Dolayısıyla bir sanat eserini uzun süre saklanabilir kılan, sanatçı için daha pratik ve sanatsever için daha güvenilir bir tekniktir.
4 Renkli Ofset Baskı
Bu teknikle görüntüyü yazdırmak için, öncelikle bir yazılım yardımı ile renk modelinin dört ana rengine ayrılması gerekir. Baskı öncesinde, sanat eseri her renk için ayrı ayrı rasterleştirilir ve ayrı plakalarda pozlanır. Böylece CMYK yani Cyan(cam göbeği), Magenta(macenta), Yellow(sarı) ve Key Black(anahtar siyah) bölümleri her plakada görülebilir.
Ofset baskı, su ve mürekkep baskı işlemi aşamasında birbirine karışmadığı için iyi bir yöntemdir. Bilgisayardaki görüntüler, fotoğraf basmaya benzer bir süreçle metal plakalara aktarılır. Bu plakaların görüntü olmayan bölgeleri su ile nemlendirilir. Mürekkep, resmin bulunduğu alana her seferinde bir renk olarak eklenir. Elbette modern teknoloji ile bu işlem doğrudan bilgisayardan baskı plakası üzerine gerçekleştirilebiliyor. 4 renkli ofset baskı yüksek çözünürlüklü görüntü kalitesi, baskı kalıplarının hızlı ve kolay üretilebilir olması ve düşük maliyet gibi avantajlar sağlar.
Dijital olarak ya da geleneksel olarak üretilen eserlerin hangi yöntemle çoğaltılacağı sanatçının, almak istediği baskı kalitesi, eseri ne miktarda çoğaltmak ve hangi maliyetle insanlara ulaştırmak istediği gibi değişkenlik gösterebilecek kriterler doğrultusunda tercih edilebilir.